• Zaktualizowano: 2024-04-15 • Autor: Katarzyna Bereda
Mam pełnoletniego syna narkomana, który ma 35 lat. Wiem, że bierze różne substancje odurzające. Sześć lat temu przedawkował z dopalaczami lub narkotykami i wówczas policja umieściła go na oddziale psychiatrycznym. Syn nie chce się leczyć, a my nie możemy już sobie z nim poradzić. Wyprowadził się z domu i zaczął nas unikać. Nie pracuje, bo nie jest w stanie, a nawet gdy przez krótki czas nie bierze narkotyków, to ma jakieś przywidzenia. Wiem, że zaczął kraść w sklepach. Bardzo się boję, co jeszcze może się zdarzyć. Proszę o radę, co mam robić aby zmusić syna na przymusowe leczenie!
Jedyną możliwością w niniejszej sprawie jest skierowanie syna na przymusowe leczenie, które niestety wymaga ingerencji sądu, o ile syn nie jest ubezwłasnowolniony.
Zgodnie z treścią art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) – osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego. Oczywiście przepis ten dotyczy także osób uzależnionych od innych niż alkohol substancji – narkotyków, dopalaczy.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2018 r.: „1. Dopuszczalnym jest orzeczenie obowiązku leczenia odwykowego w razie zaistnienia kumulatywnie dwóch przesłanek – medycznej (uzależniania od alkoholu) i społecznej, wskazującej na postępujące negatywne skutki uzależnienia, najczęściej – na rozkład relacji rodzinnych. Obie przesłanki (medyczna i społeczna) wymagane do zastosowania przymusowego leczenia odwykowego muszą występować w chwili orzekania co do istoty sprawy przez sądy meriti.
2. Zaniechanie przez osobę uzależnioną od alkoholu na pewien czas przed wydaniem rozstrzygnięcia, negatywnych zachowań podpadających pod normę zawartą w przepisie art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 487), nie niweczy merytorycznej zasadności żądania orzeczenia obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Rozpoznając wniosek w tym przedmiocie, sąd powinien ocenić, czy tego rodzaju zmiana w zachowaniu ma charakter trwały, czy jedynie tymczasowy, powodowany możliwością uwzględnienia żądania. Przy tej ocenie znaczenie mają okres, przez jaki osoba nadużywająca alkoholu nie narusza porządku publicznego względnie praw i wolności innych osób, oraz przyczyny zmiany jej postępowania (I CSK 763/17).”
Zobacz również: Wniosek o przymusowe leczenie psychiatryczne
Zatem należy podnieść, iż kierując osobę na przymusowe leczenie, w pierwszej kolejności sąd bada problem medyczny, a więc uzależnienie od alkoholu. W sprawie dlatego kluczowa jest opinia biegłego, gdyż sąd nie posiada informacji specjalnych na ten temat. Z doświadczenia i praktyki wiem, że sąd przeważnie wyrokuje tak, jak to zostało wskazane w opinii, i nie przeciwstawia się niniejszym twierdzeniom. Ponadto kluczowa jest także druga przesłanka – społeczna, a więc naruszanie spokoju publicznego, a także rodzinnego.
Ponadto zgodnie z kolejnym stanowiskiem Sąd Najwyższego: Zobowiązanie, o którym mowa w art. 26 ust. 1 w związku z art. 24 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1286 ze zm.), ma charakter wyjątku od zasady dobrowolności leczenia. Nakazuje to dokonywanie ścisłej wykładni tych przepisów, mając również na uwadze ochronę wolności i godności osobistej osób uzależnionych. Jeżeli zatem sąd dopatrzy się, że zachodzi sytuacja wyjątkowa, czyli osobę uzależnioną należy poddać przymusowemu leczeniu odwykowemu, to powinien to wykazać, w szczególności podając, obok braku poddania się dobrowolnemu leczeniu, ważne powody społeczne, w tym powodowanie przez osobę uzależnioną rozkładu życia rodzinnego, demoralizację małoletnich, uchylanie się od pracy, systematyczne zakłócania spokoju lub porządku publicznego itp. Jeżeli uczestnik podjął leczenie dobrowolne i nie stanowi ono próby uniknięcia skutków, wynikających ze wskazanych przepisów ustawy, przepisy te nie mają do niego zastosowania (I CSK 538.17).
Zobacz również: Podałam męża do komisji alkoholowej
Wymagane przez przepisy art. 24 w zw. art. 26 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przesłanki medyczna i społeczna do zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu, muszą istnieć w chwili wydawania postanowienia co do istoty sprawy. W razie jednak zaprzestania przez osobę uzależnioną od alkoholu negatywnych zachowań wyczerpujących przesłankę społeczną, przed merytorycznym rozstrzygnięciem, sąd powinien ocenić przyczyny i trwałość takiej zmiany (postanowienie SN III CSK 17/12).
Jeżeli zatem syn jest uzależniony od alkoholu lub od innych środków odurzających, a także narusza porządek publiczny oraz społeczny, może Pani skierować do sądu rejonowego miejsca zamieszkania wniosek o przymusowe leczenie syna. Proszę we wniosku opisać obecną sytuację – sąd wtedy będzie poszukiwał syna i skieruje go do biegłego w celu wykonania odpowiednich badań, a ostatecznie orzeknie o ewentualnym przymusowym leczeniu.
Zobacz również: Ubezwłasnowolnienie alkoholika
Przypadek Karoliny
Karolina przez lata próbowała pomóc swojemu 32-letniemu synowi, który zmagał się z uzależnieniem od narkotyków. Mimo wielu prób terapii, syn Karoliny odmawiał dalszego leczenia. W obliczu jego coraz bardziej destrukcyjnego zachowania, które obejmowało kradzieże i agresję wobec rodziny, Karolina zdecydowała się wystąpić do sądu z wnioskiem o przymusowe leczenie. Opierała swoje działania na opinii biegłego, który potwierdził uzależnienie syna oraz negatywny wpływ tego na życie rodzinne.
Historia Tomasza
Tomasz, ojciec 36-letniego Daniela, zmagał się z jego problemami narkotykowymi od wielu lat. Daniel, który przedawkował trzy razy, odmawiał jakiejkolwiek pomocy. Po kolejnym incydencie, kiedy Daniel został zatrzymany za zakłócanie porządku publicznego, Tomasz zdecydował się na krok ostateczny. Wspierany przez prawnika, złożył wniosek o przymusowe leczenie odwykowe. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie, a Daniel trafił pod opiekę specjalistów, co ostatecznie uratowało mu życie.
Doświadczenie Ani
Ania, która sama w przeszłości walczyła z alkoholizmem, wiedziała, jak trudno jest uzależnionym przyznać się do problemu i zdecydować się na leczenie. Jej syn, 34-letni Jakub, miał poważne problemy z narkotykami. Ania, widząc jego pogarszający się stan i niemożność utrzymania pracy, zdecydowała się na złożenie wniosku o przymusowe leczenie. Argumentowała, że syn nie tylko niszczy swoje życie, ale również wpływa negatywnie na życie jej młodszych dzieci. Sąd przychylił się do wniosku, uznając sytuację za wystarczająco poważną, aby wymagała interwencji.
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2018 r. sygn. akt I CSK 763/17
Czy choroba alkoholowa współmałżonka może być przyczyną orzeczenia rozwodu z jego wyłącznej winy? Jak udowodnić w sądzie że mąż jest alkoholikiem? Masz więcej pytań, opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
