• Zaktualizowano: 2024-03-14 • Autor: Monika Cieszyńska
W polskim systemie prawnym istnieje szczególne domniemanie, zgodnie z którym mężczyzna będący mężem matki w momencie narodzin dziecka lub w ciągu 300 dni od zakończenia małżeństwa uważany jest automatycznie za ojca dziecka. Mimo że to przekonanie ma na celu ochronę jedności rodziny, istnieją sytuacje, kiedy z różnych przyczyn konieczne jest obalenie tego domniemania. Proces ten wymaga zrozumienia i zastosowania odpowiednich przepisów prawa, w tym skorzystania z możliwości wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Artykuł ten na przykładzie zapytania pana Wiktora wyjaśnia, jak w praktyce można podważyć domniemanie ojcostwa dziecka urodzonego przez zamężną kobietę, uwzględniając obowiązujące procedury prawne i możliwe do podjęcia kroki.
Pan Wiktor zapytał nas, jak może nadać nazwisko swojemu dziecku, gdy matka nie ma jeszcze rozwodu. Ze swoją partnerką są już razem prawie 2 lata, spodziewają się dziecka. Problem polega na tym, że partnerka nie jest jeszcze po rozwodzie. Panu Wiktorowi bardzo zależy, aby dziecko nosiło jego nazwisko. Pyta, czy może założyć sprawę o ustalenie ojcostwa, żeby po urodzeniu się dziecka miało jego nazwisko.
W przypadku kobiety zamężnej, zgodnie z naszym prawem, za ojca dziecka uważa się męża matki. Stanowi o tym art. 62 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:
„Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki”.
Powyższe domniemanie jest jednak domniemaniem wzruszalnym, co potwierdza art. 62 § 3 ww. ustawy. Mianowicie przedmiotowe domniemanie można obalić, wytaczając tzw. powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Z powództwem takim może wystąpić: po pierwsze, mąż matki w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, po drugie, matka dziecka w terminie 6 miesięcy od urodzenia dziecka, po trzecie dziecko po osiągnięciu pełnoletniości nie później jednak niż w ciągu 3 lat od osiągnięcia pełnoletniości; po czwarte prokurator.
Zobacz również: Rozwód a dziecko z innym partnerem
Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa jest jedyną drogą do obalenia wspomnianego wyżej domniemania.
Nadto warto pamiętać, że jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Jeśli więc w przypadku pana Wiktora i jego partnerki to drugie domniemanie nie wchodzi w grę, wówczas jej obecny mąż w akcie urodzenia zostanie wpisany jako ojciec dziecka. W celu doprowadzenia tego wpisu do stanu zgodnego ze stanem faktycznym (tj. ojcostwem biologicznym) partnerka albo jej mąż musi wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa mężczyzny, który w akcie urodzenia jest wpisany jako ojciec biologicznego dziecka. Niestety, pan Wiktor, jako ojciec biologiczny dziecka, nie ma legitymacji procesowej do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Jeśli chodzi o nazwisko dziecko, to sprawa wygląda następująco. W przypadku urodzenie dziecka w małżeństwie zasadą jest, że nosi ono nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach, które składa się jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie.
Po skutecznym zaprzeczeniu ojcostwa pan Wiktor może następnie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego uznać dziecko. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna. Jednocześnie z oświadczeniem o uznaniu należy złożyć oświadczenie co do nazwiska dziecka. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda (art. 89 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Zobacz również: Zaszłam w ciążę w trakcie rozwodu
Przypadek Michała i Anny
Michał i Anna byli małżeństwem od 5 lat, kiedy Anna urodziła dziecko. Jednak z powodu długotrwałej separacji i faktu, że Anna od ponad roku żyła w nieformalnym związku z innym mężczyzną, Michał miał poważne wątpliwości co do swojego biologicznego ojcostwa. Zdecydował się wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa, by wyjaśnić sytuację. Po przeprowadzeniu testu DNA, który potwierdził, że nie jest biologicznym ojcem, sąd uwzględnił jego wniosek, co umożliwiło prawdziwemu ojcu dziecka uznanie ojcostwa.
Sytuacja Ewy i Tomasza
Po rozstaniu z mężem Ewa dowiedziała się, że jest w ciąży z mężczyzną, z którym zaczęła się spotykać po rozstaniu. Pomimo że dziecko urodziło się po formalnym zakończeniu małżeństwa z Tomaszem, zgodnie z prawem to on został wpisany jako ojciec dziecka. Ewa, chcąc uregulować sytuację zgodnie z rzeczywistością, złożyła wniosek o zaprzeczenie ojcostwa Tomasza. Dzięki współpracy obu stron udało się szybko rozstrzygnąć sprawę na korzyść biologicznego ojca.
Historia Katarzyny
Katarzyna, będąc zamężna z Jakubem, urodziła dziecko, które według przepisów prawa zostało uznane za potomka Jakuba. Jednak z czasem pojawiające się nieścisłości co do poczęcia dziecka, skłoniły Jakuba do zastanowienia się nad biologicznym ojcostwem. Postanowił wystąpić o zaprzeczenie swojego ojcostwa, aby móc ustalić prawdziwą tożsamość biologicznego ojca. Po pozytywnym rozpatrzeniu sprawy przez sąd i przeprowadzeniu testu DNA, okazało się, że ojcem jest bliski przyjaciel rodziny, co otworzyło drogę do uregulowania kwestii prawnych i emocjonalnych dla wszystkich zaangażowanych stron.
Obalenie domniemania ojcostwa dziecka urodzonego przez zamężną kobietę jest możliwe dzięki odpowiednio przeprowadzonemu procesowi prawnemu, który wymaga zrozumienia i stosowania konkretnych przepisów. Poprzez wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa zarówno mąż matki, matka dziecka, jak i samo dziecko po osiągnięciu pełnoletniości mają możliwość wyjaśnienia kwestii biologicznego ojcostwa. Procedura ta, choć może wydawać się skomplikowana, stanowi kluczowy krok w zapewnieniu, że wszystkie strony są traktowane sprawiedliwie, a status prawny dziecka odzwierciedla jego rzeczywiste pochodzenie.
Jeśli stoisz przed wyzwaniem obalenia domniemania ojcostwa i potrzebujesz wsparcia prawnego, nasza kancelaria oferuje kompleksowe porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych pism procesowych. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać profesjonalne doradztwo dostosowane do Twojej sytuacji. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
Jak wygląda ustalenie ojcostwa na drodze sądowej, czy będzie przeprowadzane badanie DNA? Potrzebujesz pomocy w napisaniu pozwu o ustalenie ojcostwa, nasi prawnicy służą pomocą. Opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Monika Cieszyńska
Radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Toruniu, nr wpisu TR-871. Absolwentka prawa Katedry Praw Człowieka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalizuje się przede wszystkim w prawie rodzinnym i opiekuńczym oraz karnym – udzieliła dotąd porad setkom naszych klientów, w których życie często niesłusznie wtargnęła policja i prokuratura, a wielu rodzinom pomogła rozwiązać burzliwe niekiedy konflikty małżeńskie i opiekuńcze (opieka nad dziećmi, alimenty, widzenia z dziećmi). Posiada licencję zarządcy nieruchomości (nr licencji 20460). W kręgu jej zainteresowań znajdują się również zagadnienia prawa spółdzielczego.
Zapytaj prawnika
