Rozwód w trakcie ciąży

Rozkład pożycia i pozew o rozwód

Zgodnie z treścią art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód”.

Przesłanką konieczną orzeczenia rozwodu (tzw. przesłanką pozytywną, dodatnią) jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Zupełny rozkład pożycia polega na ustaniu wspólnego życia małżonków na wszelkich jego płaszczyznach. Najczęściej przejawia się zerwaniem małżeńskiej więzi duchowej (uczuciowej), fizycznej (intymnej) oraz gospodarczej. Rozkład pożycia jest trwały, gdy w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz okoliczności konkretnej sprawy można przyjąć, że powrót małżonków do wspólnego życia nie nastąpi. Orzekanie o winie rozkładu pożycia reguluje art. 57.

Posiedzenie rozwodowe w ciąży

Sądem właściwym do orzekania w sprawach o rozwód jest sąd okręgowy. Zgodnie z treścią art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.

Co więcej, posiedzenia odbywają się przy drzwiach zamkniętych, chyba że obie strony żądają publicznego rozpoznania sprawy, a sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności.

Odnosząc się natomiast do zakresu zainicjowania niniejszego postepowania, to należy w pierwszej kolejności złożyć pozew. Pozew powinien odpowiadać warunkom określonym w art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego:

„§ 1. Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać:

1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;

1¹) oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;

2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;

3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

§ 2. Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;

2) dokonanie oględzin;

3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;

4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich”.

Ponadto w pozwie o rozwód należy wskazać, czy żąda Pani orzeczenia o winie. Zgodnie bowiem z powyższym, a także treścią art. 57 Kodeksu rodzinnego:

„§ 1. Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

§ 2. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy”.

Zgodnie z orzecznictwem (wyrok SA w Katowicach z 12.3.2010 r., sygn. akt I ACa 35/10), orzekając w przedmiocie winy, sąd powinien ustalić, czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Ponadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. Nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka, lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego.

Jeżeli są Państwo zgodni co do zaniechania o winie, sąd również pominie tę okoliczność. Opłata od pozwu wynosi 600 zł.

Pozew może zostać złożony bezpośrednio w siedzibie sądu lub wysłany pocztą. Nie ma możliwości złożenia pozwu drogą elektroniczną.

Podział majątku po rozwodzie

W zakresie natomiast podziału majątku wspólnego, to w obecnej chwili sądy nie orzekają już o podziale majątku. Po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego należy złożyć wniosek o podział majątku do sądu rejonowego.

Ciąża a rozwód

Obawiam się jednak, iż w sytuacji, gdy jest Pani we wczesnej ciąży, a więc współżycie ustało dość niedawno, sąd może powziąć wątpliwość w zakresie możliwości orzeczenia rozwodu, a ponad wciąć pod uwagę przesłankę negatywną.

Idąc dalej wskazuję, iż artykuł 56 § 2 i 3 Kodeksu rodzinnego określa przesłanki, których wystąpienie wyłącza dopuszczalność orzeczenia przez sąd rozwodu, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżonków (tzw. przesłanki negatywne, ujemne rozwodu).

Po pierwsze, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Wspólne dzieci stron to dzieci, które w świetle prawa pochodzą od obojga małżonków, a także dzieci przez nich wspólnie przysposobione. Ocena zaistnienia tej negatywnej przesłanki wymaga porównania sytuacji dziecka żyjącego w stanie rozkładu pożycia małżonków, z sytuacją, w jakiej (hipotetycznie) dziecko znajdzie się po orzeczeniu rozwodu. Brak jest podstaw do przyjęcia zarówno domniemania, że rozwód z reguły jest sprzeczny z dobrem dziecka, jak i domniemania odwrotnego, tj. że takiej sprzeczności z reguły nie ma. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, każdą sprawę sąd powinien ocenić indywidualnie, biorąc pod uwagę wszelkie jej okoliczności. Sąd Najwyższy podkreśla, że dla oceny, czy dobro dzieci ucierpi wskutek orzeczenia rozwodu, istotne znaczenie może mieć w szczególności wiek dzieci, ich dotychczasowe stosunki z rodzicami, stan zdrowia i stopień wrażliwości (red. Osajda, Legalis 2019).

Z uwagi na powyższe może Pani złożyć pozew, ale od decyzji sądu będzie zależało, czy sprawa zostanie przeciągnięta do narodzin dziecka, czy sąd od razu orzeknie rozwód. Osobiście spotkałam się z taką decyzją, że sąd odroczył rozprawę aż do narodzin dziecka, aby upewnić się, że rodzice są zdecydowani na rozwód. Dlatego proponuję poczekać do narodzin dziecka i wtedy złożyć pozew – z jednoczesnym określeniem już alimentów na dziecko.