W którym sądzie złożyć pozew o rozwód, jeśli małżonkowie mieszkają w różnych miastach?

W którym sądzie należy złożyć wniosek o rozwód?

Właściwość miejscową sądu w sprawach o rozwód określa przepis art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.). Stanowi on, że powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.

Kryteria wyznaczające właściwość miejscową sądu w sprawach ze stosunku małżeństwa uległy modyfikacji wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571). Jako wyłącznie właściwy w tych sprawach określono sąd ostatniego miejsca zamieszkania małżonków, zamiast sąd ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków.

Jeżeli zatem małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania w okręgu tego samego sądu, sąd ten jest właściwy niezależnie od tego, czy mieszkali oni wspólnie, czy mieli oddzielne miejsca zamieszkania, pod warunkiem że przynajmniej jedno z nich ma nadal w okręgu tego sądu miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.

W wyniku powyższej nowelizacji art. 41 K.p.c. wprowadzono nowe kryterium w postaci miejsca zwykłego pobytu. Przyjmuje się, że zwykły pobyt oznacza przebywanie w danej miejscowości bez zamiaru stałego w niej pobytu.

W sytuacji gdy żadne z małżonków nie ma miejsca zamieszkania ani miejsca zwykłego pobytu w okręgu sądu ostatniego miejsca zamieszkania ich obojga, jak również gdy małżonkowie nigdy nie mieli miejsca zamieszkania w tym samym okręgu sądowym, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego mający w tym wypadku charakter sądu wyłącznie właściwego.

Reasumując, jeżeli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania mieli Państwo w mieście Krakowie, a Pan nadal tam mieszka, to właściwy do przeprowadzenia rozwodu jest Sąd Okręgowy w Krakowie i do tego sądu trzeba złożyć pozew o rozwód.

Czy strona pozwana o rozwód musi stawić się na rozprawie?

Co się tyczy obecności na rozprawie, to należy wskazać, że jeżeli pozwana nie stawi się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. Innymi słowy, jeżeli Pan wniósłby pozew o rozwód, a małżonka by w żaden sposób na pozew nie odpowiedziała, bądź też nie stawiła się na rozprawę, wówczas sąd wyda wyrok zaoczny, który będzie zgodny z Pana żądaniem. Tak więc jej niestawiennictwo nie będzie miało negatywnego wpływu na przebieg procesu.

W tym miejscu zauważyć należy jednak, iż orzeczenie rozwodu bez winy nie będzie w tej sytuacji możliwe, albowiem może się to odbyć wyłącznie na zgodny wniosek stron. Bierność małżonki (jako wymóg wyroku zaocznego) pozostawałaby w sprzeczności z wyrażeniem zgody na nieorzekanie o winie.

Jeżeli jednak Pana żona wniosłaby odpowiedź na pozew i wskazała, że zgadza się ze wszystkimi twierdzeniami zawartymi przez Pana w pozwie, wówczas możliwe byłoby orzeczenie rozwodu już na pierwszym posiedzeniu, w sytuacji kiedy w treści odpowiedzi wskazałaby, że rezygnuje ze swojego przesłuchania. W tej sytuacji sąd mógłby już na pierwszym posiedzeniu wydać wyrok, na mocy którego Państwa małżeństwo zostałoby rozwiązane przez rozwód. Sąd mógłby jednak wskazać na kolejny termin, podnosząc, iż niestawiennictwo na kolejnym terminie nastąpi pod rygorem nieprzeprowadzenia dowodu z zeznań małżonki. Kwestia ta bowiem jest uprawnieniem sądu. Innymi słowy, sąd może zrezygnować z przesłuchania na wniosek strony, a może stronę wezwać pod rygorem pominięcia dowodu.

Zatem duże znaczenie ma nie tylko treść pozwu o rozwód, ale także odpowiedzi na pozew. W mojej ocenie najlepszym rozwiązaniem będzie złożenie przez Pana żonę odpowiedzi na pozew z jednoczesnym wskazaniem, iż wnosi o nieprzeprowadzenie dowodu z jej przesłuchania, albowiem w pełni zgadza się z Pana twierdzeniami zawartymi w pozwie.

Zobacz również: Rozwód właściwość sądu kpc

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296