• Zaktualizowano: 2024-05-01 • Autor: Marek Gola
Siostra od lat utrudnia mi kontakty z rodzicami. Obecnie po kryjomu oddała ich do prywatnego domu opieki, gdzie zastrzegła sobie znów, aby nie udzielano mi informacji o ich stanie zdrowia. Nawet nie powiadomiła mnie, że ich tam oddała. Traktuje ich szorstko i przedmiotowo, nie ma w niej grama empatii wobec ich niedomagń związanych z wiekiem i chorób. Do tego bez przerwy mnie straszy, że poda mnie o alimenty na rodziców ze względów na to, że pracuję za granicą i nieźle zarabiam. Wiem, że rodzice bardzo cierpią z braku kontaktu ze mną i moją rodziną. Co mogę zrobić w tej sprawie prawnie, bo to ciągnie się zbyt długo, a oni nie zasłużyli na takie traktowanie?
Podstawa prawna: przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) oraz Kodeksu karnego (K.k.).
W tej sprawie w grę wchodziłoby powiadomienie sądu rodzinnego, ale nic nie pisze Pani o tym, by rodzice byli ubezwłasnowolnieni. Trudno mi wyrokować na podstawie opisu, ale proszę rozważyć, czy w zaistniałej sytuacji zasadnym byłoby złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa znęcania się nad rodzicami, tj. o czyn z art. 207 § 1 K.k. Tym bardziej że nie ma przepisów, które by regulowały sposób wykonywania opieki nad rodzicami w podeszłym wieku, dlatego wskazuję na możliwość, którą daje przepis art. 207 Kodeksu karnego. Oto jego treść:
„Art. 207. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”
Znęcanie się nad osobami najbliższymi – utrudnianie kontaktów
Powyższy przepis w mojej ocenie może mieć zastosowanie, albowiem z treści Pani pytania wynika, iż siostra, mimo próśb, nie pozwala Pani kontaktować się z rodzicami, co może prowadzić do znęcania psychicznego się nad nimi.
W mojej ocenie uporczywe utrudnianie kontaktów rodzicom seniorom z własnym dzieckiem może w niektórych sytuacjach wypełniać znamiona przestępstwa, o którym mowa w cytowanym art. 207 § 1 K.k.
W podobnym tonie wypowiada się Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazuje, iż uporczywe utrudnianie kontaktów z dzieckiem jest formą znęcania się psychicznego w myśl art. 207 K.k. Analogicznie zatem, utrudnianie Pani rodzicom kontaktów z Panią może być w danych okolicznościach traktowane jako znęcanie psychiczne.
O uznaniu za „znęcanie się” zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego. Powszechnie przyjętym jest, iż za znęcanie się nie może być uznane zachowanie sprawcy, które nie powoduje u pokrzywdzonego poważnego cierpienia moralnego, ani w sytuacji, gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego „znęcania się”. O takiej sytuacji w mojej ocenie nie można jednak w żaden sposób mówić, albowiem zachowanie takie zagraża także dziecku.
W piśmiennictwie oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego pod pojęciem znęcania się rozumie się zachowanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub cierpień moralnych. Mogą to być działania powtarzające się lub jednorazowe, charakteryzujące się intensywnością i rozciągłością w czasie (zob. A. Marek, Kodeks..., s. 394; także wyrok SN z 30 sierpnia 1971 r., I KR 149/71).
O uznaniu danego czynu za znęcanie się mają decydować przesłanki o charakterze obiektywnym, a nie subiektywne odczucia pokrzywdzonego. Na takie znaczenie tego znamienia wskazał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 6 sierpnia 1996 r., sygn. WR 102/96, stwierdzając, że: „istota przestępstwa określonego w art. 184 § 1 [k.k. z 1969 r.; obecnie art. 207 § 1 k.k] polega na jakościowo innym zachowaniu się sprawcy, aniżeli na zwyczajnym znieważeniu lub naruszeniu nietykalności osoby pokrzywdzonej. O uznaniu za „znęcanie się” zachowania sprawiającego ból fizyczny lub „dotkliwe cierpienia moralne ofiary” powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonej. Pewne jest to, że za „znęcanie się” w rozumieniu art. 184 § 1 [k.k. z 1969 r.; obecnie art. 207 § 1 k.k.] nie można uznać zachowania się sprawcy, które nie powoduje u ofiary „poważnego bólu fizycznego lub cierpienia moralnego”, ani sytuacji, gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego „znęcania się”. (...) Przez „znęcanie się” w rozumieniu art. 184 § 1 [k.k. z 1969 r.; obecnie art. 207 k.k.] należy rozumieć także umyślne zachowanie się sprawcy, które polega na intensywnym i dotkliwym naruszeniu nietykalności fizycznej lub zadawaniu cierpień moralnych osobie pokrzywdzonej w celu jej udręczenia, poniżenia lub dokuczenia albo wyrządzenia jej innej przykrości, bez względu na rodzaj pobudek”.
Niezwykle istotną rolę w takim postępowaniu będą odgrywały dowody z osobowych źródeł dowodowych (tj. świadkowie). Od strony przedmiotowej pojęcie znęcania się oznacza zachowanie z czynności pojedynczych, które razem wzięte prowadzą do naruszenia takich dóbr jak, np. zdrowie, wolność osobistą, cześć, mienie. Całe to postępowanie sprawcy ww. czynu określa się całościowo jako znęcanie się. Pozwolę sobie poradzić Pani złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa określonego z art. 207 K.k.
Czyn z art. 207 § 1 K.k. zagrożony jest kara pozbawienia wolności do lat 5. Zatem karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 10. Po przeprowadzeniu tego postępowania pożądanym byłoby wszczęcie na nowo sprawy w przedmiocie kurateli nad rodzicami.
Brak informacji o stanie zdrowia
Ania od kilku lat mieszka za granicą. Jej brat, który opiekuje się ich starszymi rodzicami w Polsce, celowo nie informuje jej o pogarszającym się stanie zdrowia ich matki. Mimo wielokrotnych próśb, Ania nie otrzymuje żadnych konkretów, co sprawia, że czuje się wyobcowana i bezsilna. Bez jej wiedzy, jej brat zmienił także numer telefonu matki, uniemożliwiając bezpośredni kontakt.
Manipulacja informacjami
Tomasz jest ojcem, który po rozwodzie stara się utrzymać relacje ze swoimi dziećmi. Jego była żona systematycznie utrudnia mu kontakt, podając dzieciom nieprawdziwe informacje o jego życiu i zamiarach, co skutkuje ich niechęcią do spotkań. Tomasz mimo prób wyjaśnień przez sąd rodzinny, nadal spotyka się z oporem ze strony dzieci, które są wprowadzane w błąd przez matkę.
Odmowa dostępu do rodzica w domu opieki
Ewa próbowała odwiedzić swojego ojca w prywatnym domu opieki, gdzie został umieszczony przez jej siostrę. Mimo, że nie ma żadnych formalnych przeciwwskazań prawnych, personel domu opieki, na polecenie siostry, odmówił jej wstępu, powołując się na rzekome życzenie ojca, które nie zostało nigdy przez niego wyrażone. Ewa czuje się zraniona i bezsilna, nie wiedząc, jak nawiązać kontakt z ojcem.
Utrudnianie kontaktów z rodzicami to poważny problem, który może wpływać na dobrostan psychiczny i emocjonalny zarówno rodziców, jak i ich dzieci. W przypadkach naruszenia praw do kontaktu, niezbędne może okazać się skorzystanie z odpowiednich przepisów prawa karnego oraz rodzinnego, które oferują ochronę i możliwości prawne dla poszkodowanych. Warto zatem szukać wsparcia u specjalistów oraz nie rezygnować z działań mających na celu przywrócenie i ochronę rodzinnych więzi.
Czy masz problemy z utrzymaniem kontaktów z rodzicami? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz usługi sporządzania pism, które pomogą Ci przywrócić i zabezpieczyć Twoje prawa do kontaktów rodzinnych. Zapewniamy profesjonalne wsparcie i szybką pomoc. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
Zapytaj prawnika
