Separacja a obowiązek alimentacyjny, jak podzielić koszty utrzymania mieszkania?

Podział kosztów między małżonkami

Jeśli ma Pan żonę i macie wspólność ustawową, to Pana dochody są Państwa wspólnymi dochodami. Nie jest tak, że Pan płaci ze swojej kieszeni za utrzymanie domu, ale utrzymanie domu jest pokrywane z Pana wynagrodzenia, które stanowi majątek wspólny.

Pisze Pan, że żona mieszka u swojej matki, a potem, że mieszka w Państwa mieszkaniu, które Pan utrzymuje. Skoro Pan ponosi koszty utrzymania domu, to w odpowiedzi na pozew o przyczynianie się do pokrywania potrzeb rodziny, bo rozumiem, że o to wniosła żona – chyba że wniosła o alimenty na dzieci, to sytuacja wygląda inaczej – powinien Pan podnieść, że koszty powinny być pokrywane po połowie.

Jeśli żona wniosła pozew o alimenty na dzieci, to proszę założyć pozew o przyczynianie się do pokrywania potrzeb rodziny – poprzez płacenie przez nią części kosztów rachunków albo w całości, skoro tylko ona przebywa w mieszkaniu. Zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli”. Obowiązujące przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie regulują skutków prawnych faktycznej separacji małżonków bezdzietnych lub też małżonków, których dzieci utrzymują się samodzielne. W zasadzie więc z powyższego należy wyciągnąć wniosek, iż powstanie w czasie małżeństwa stanu separacji faktycznej pozostaje bez wpływu na istnienie i zakres obowiązku wzajemnej pomocy oraz zaspokajania potrzeb rodziny. Sytuacja ta nie jest jednak tak prosta i jednoznaczna. W kwestii wpływu separacji faktycznej na istnienie i zakres obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie zdania są podzielone.

Separacja faktyczna a zaspokajanie potrzeb rodziny

Według pierwszego z poglądów separacja faktyczna małżonków bezdzietnych lub posiadających dorosłe dzieci wpływa nie tylko na zakres, ale również na samo istnienie obowiązku wynikającego z art. 27 K.r.io., albowiem nie sposób jest wówczas mówić o istnieniu o „potrzebach rodziny” (tak np. SN w wyroku z dnia 26 maja 1999 r., sygn. akt III CKN 153/99).

Według drugiego poglądu separacja faktyczna takich małżonków nie wpływa na ogół na samo istnienie omawianego obowiązku i nie stanowi samodzielnej przesłanki do odmowy uwzględnienia powództwa. Jedynie w wypadkach szczególnych, np. gdy małżonek, który z własnej winy zerwał pożycie lub małżonek postępujący rażąco niewłaściwie domaga się zasądzenia świadczenia z art. 27 K.r.io., sąd może odmówić uwzględnienia roszczenia jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Tak np. SN w uchwale z dnia 7 sierpnia 1974 r., sygn. akt III CZP 46/74, wskazał, że okoliczność, iż małżonkowie pozostają w faktycznej separacji, nie stoi na przeszkodzie domaganiu się przez żonę pomocy od męża w postaci świadczeń alimentacyjnych na jej rzecz w granicach jej potrzeb oraz możliwości zarobkowych i majątkowych męża. Sąd Najwyższy w uchwale Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r., sygn. akt III CZP 91/86, stwierdził, że: „Małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na zasadzie art. 27 K.r.io. zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wtedy, gdy w rodzinie dzieci takich nie ma”.

Obowiązek alimentacyjny rodziców

Odnosząc się z kolei do zakresu obowiązku alimentacyjnego, należy wskazać w pierwszej kolejności, iż artykuł 23 K.r.io., którego dopełnieniem jest art. 27 K.r.io., nakłada na małżonków obowiązek wzajemnej pomocy. Jest to szczególnie istotne w przypadku separacji faktycznej, gdyż nakłada na drugiego małżonka obowiązek materialnego wsparcia i pomocy. Zakres tej pomocy wyznaczają możliwości wypełnienia obowiązku małżonka, wynikające ze stanu zdrowia każdego z małżonków oraz możliwości zarobkowych i majątkowych każdego z nich.

Skoro nie mieszka Pan w domu, to proszę złożyć pozew o ustalenie rozdzielności majątkowej między Państwem, rozwiązać umowy o dostawy mediów, jeśli są zawarte na Pana, i pozwolić żonie samodzielnie opłacać rachunki.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1999 r., sygn. akt III CKN 153/99
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1974 r., sygn. akt III CZP 46/74