• Zaktualizowano: 2024-04-19 • Autor: Iryna Kowalczuk
Jakie są przepisy dotyczące tego, kto będzie sprawował opiekę nad małoletnimi dziećmi w przypadku rozwodu z winy żony. Zarówno matka jak i ojciec bez nałogów, pracują, mają gdzie zamieszać z dziećmi. Czy są jakieś okoliczności, które mogą sprawić, że sąd może postanowić tak, że dzieci zamieszkają z ojcem a nie z matką? Jakie są koszty takiego rozwodu?
Zgodnie z brzmieniem art. 58 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59; w skrócie K.r.io.) „w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka”.
Stosownie do art. 107 § 1 K.r.io. „jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania”.
Władza rodzicielska to ogół obowiązków i praw rodziców względem dziecka. Podstawowym celem władzy rodzicielskiej jest zapewnienie dziecku należytej pieczy. Rodzicie mają stać na straży interesów dziecka, również majątkowych.
Dobro dziecka ma tutaj charakter nadrzędny. Pod władzą rodzicielską dziecko pozostaje do końca osiągnięcia pełnoletniości. Piecza nad osobą dziecka obejmuje takie elementy, jak obowiązek zapewnienia mu odpowiedniego wychowania, dbanie o jego rozwój duchowy i fizyczny.
Podstawowym kryterium rozstrzygania o władzy rodzicielskiej jest cel, któremu ona służy – otóż władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
Zobacz również: Ojciec nastawia dzieci przeciwko matce
Pojęcie „dobro dziecka” nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa. Przyjmuje się, że termin „dobro dziecka” oznacza kompleks wartości o charakterze materialnym i niematerialnym niezbędnych do zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka oraz do należytego przygotowania go do pracy w społeczeństwie, odpowiednio do jego uzdolnień.
Powierzenie władzy rodzicielskiej nad dziećmi może być dokonane jedynie z punktu widzenia dobra tych dzieci. Sąd rozstrzyga o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej zgodnie z interesem dzieci, mając na względzie m.in. wiek i płeć dziecka, fakt dotychczasowego wychowywania dziecka tylko przez jednego z małżonków i możliwość zaburzeń psychicznych u dziecka w razie zmiany dotychczasowych warunków, w jakich było wychowywane (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 16.06.1958 r., sygn. akt IV CR 383/57).
Ponadto wybierając tego z rodziców, któremu powierzone będzie wykonywanie władzy rodzicielskiej, sąd powinien kierować się przepisami określającymi zakres oraz cel obowiązków, jakie wynikają z wykonywania władzy rodzicielskiej, i powierzyć dziecko temu z rodziców, które daje lepszą gwarancję należytego wykonywania spoczywających na nim obowiązków. Przy ocenie, któremu z rodziców ma być powierzone dziecko, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę okoliczności natury osobistej, a zatem osobiste właściwości rodziców z punktu widzenia dobra dziecka. Inne okoliczności, w szczególności uzależnione od sytuacji majątkowej każdego z rodziców, należy wziąć pod uwagę tylko o tyle, o ile wynikałaby z nich konieczność decyzji odmiennej od wynikającej z okoliczności natury osobistej.
Przyjmuje się, że zwłaszcza w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa wskazane jest, aby dziecko pozostawało pod opieką matki ze względu na jej konstrukcję psychiczną, większą uczuciowość i skłonność do jej uzewnętrzniania oraz właściwą matce troskę o zaspokojenie codziennych potrzeb dziecka (tak uznał Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 21.11.1952 r., sygn. akt C 1814/52).
To nie sytuacja materialna ani fakt, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa przesądza więc o tym, któremu rodzicowi zostanie powierzona opieka nad dziećmi, a raczej względy natury uczuciowej.
Mając na uwadze powyższe informacje, należy stwierdzić, że każdorazowo decyzja o powierzeniu władzy rodzicielskiej należy do sądu rozwodowego, który podejmuje tę decyzję po wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.
Często sądy przed wydaniem decyzji zasięgają opinii właściwego miejscowo rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego. Do zadań takich ośrodków należy m.in. przeprowadzanie badań psychologicznych, pedagogicznych, lekarskich (psychiatrycznych) i środowiskowych oraz wydawanie opinii o nieletnich małoletnich i ich rodzicach czy opiekunach.
Analizując orzecznictwo sądów rodzinnych, mogę potwierdzić, że opieka nad dziećmi w wieku kilku lat jest odbierana matce w wyjątkowych przypadkach, np. gdy matka jest chora psychicznie lub nadużywa alkoholu. W przeważającej większości sądy powierzają wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi właśnie matce.
Co się tyczy kosztów rozwodu:
Procedura rozwodowa określana jest jako postępowanie cywilne, do którego zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku dotyczące kosztów sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z tym właśnie postanowieniem od każdego wniosku o rozwód pobierana jest stała opłata w wysokości 600 złotych. W przypadku zgodności obydwu stron, bez orzekania o winie, sąd ma obowiązek zwrotu powodowi (który dokonał całej wpłaty) połowę tej sumy.
Jedna ze stron może również liczyć na zwrot całości uiszczonej opłaty od pozwu o rozwód lub separację w przypadku jego cofnięcia na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. Jeżeli natomiast nie dojdzie do zgody małżonków, wtedy jedna ze stron będzie musiała liczyć się z dodatkowymi kosztami. Strona przegrywająca, która według sądu jest całkowicie winna rozkładowi danego małżeństwa, ponosi wszystkie wydatki takiego procesu. Oprócz opłaty stałej musi także liczyć się z kosztami postępowania bezpośrednio po zapadnięciu wyroku.
Na koszty procesu składają się m.in.:
Z uwagi na istnienie małoletnich dzieci, sąd będzie zmuszony zarządzić wywiad środowiskowy, co spowodować może dodatkowo niewielkie koszty kuratora (w praktyce różnie – najwyżej do 100 zł).
Istnieje możliwość zwolnienia z kosztów sądowych, jednakże może się o nie domagać osoba, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść tych opłat ze względu na zbyt niskie zarobki co należy potwierdzić danymi o stanie rodzinnym i majątkowym, dochodach. Za podanie nieprawdziwych danych grozi kara grzywny.
Przypadek Marka i Anny
Marek i Anna rozwiedli się po tym, jak Anna nawiązała romans. Mimo winy żony, oboje rodzice byli zaangażowani w wychowanie swojej 7-letniej córki Julii. Sąd zdecydował, że dziecko zamieszka z ojcem, Marek bowiem miał bardziej elastyczne godziny pracy, które lepiej odpowiadały potrzebom opiekuńczym Julii, co sąd uznał za lepsze dla dobra dziecka.
Historia Katarzyny i Jakuba
Po rozwodzie z winy Katarzyny, która miała problemy z zarządzaniem swoim gniewem co negatywnie wpływało na atmosferę domową, sąd zadecydował o przyznaniu opieki nad 5-letnim synem Tomaszem ojcu, Jakubowi. Decyzja opierała się na stabilniejszym środowisku emocjonalnym, które Jakub mógł zapewnić, a także jego większych możliwościach zapewnienia wsparcia emocjonalnego i wychowawczego.
Sytuacja Agnieszki i Michała
Agnieszka, pomimo bycia winną rozpadu małżeństwa z powodu swojego uzależnienia od alkoholu, uzyskała wspólną władzę rodzicielską nad dziećmi wraz z Michałem. Sąd, biorąc pod uwagę jej postępy w leczeniu i dobre porozumienie z Michałem co do spraw opiekuńczych, postanowił, że dzieci będą mieszkać z ojcem, ale matka będzie miała zapewnione regularne i szerokie kontakty z dziećmi. Decyzja ta miała na celu zachowanie równowagi emocjonalnej dzieci oraz ich dobra psychologicznego.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16.06.1958 r., sygn. akt IV CR 383/57
3. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1952 r., sygn. akt C 1814/52
Potrzebujesz pomocy w napisaniu pozwu o rozwód lub odpowiedzi na pozew? Nie wiesz jak przebiega sprawa rozwodowa i jak się do niej przygotować? Opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Iryna Kowalczuk
Magister prawa, absolwentka Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych Ukrainy, uzyskany tytuł: magister prawa ukraińskiego; ukończyła także Studium Podyplomowe prawa UE na Uniwersytecie Warszawskim. Doświadczenie nabyła w trakcie pracy w dwóch kancelariach adwokackich. Udziela porad z zakresu prawa spadkowego i rodzinnego oraz w sprawach związanych z prawem ukraińskim. Biegle posługuje się zarówno językiem ukraińskim, rosyjskim, jak i polskim.
Zapytaj prawnika
