• Zaktualizowano: 2024-12-16 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
Posiadam razem z mężem firmę, która bardzo dobrze prosperuje. Stworzył ją przed laty mój tato. Problem polega na tym, że rozwiedliśmy się i musimy dogadać się co do podziału majątku. Głównie chodzi o firmę i nie wiem, jakie rozwiązanie byłoby dla mnie dobre. Od dawna zarządzał nią głównie mąż, a ja zajmowałam się dziećmi. Nie wie, czy zażądać płacenia mi jakiegoś procentu od dochodu, czy spłaty konkretnej kwoty. Dzieci są ze mną, starsze już pełnoletnie, młodsze w wieku 11 lat. Dzielić firmy nie chcemy, ponieważ wynikłyby z tego straty albo nawet firma by upadła. Dodam, że jestem zatrudniona w firmie jako osoba współpracująca, otrzymuję pensję, ale to były mąż jest właścicielem i chce mieć ją na wyłączność. Wiem, że mogę żądać spłaty z połowy majątku firmy, ale czy to dobre rozwiązanie? Chciałabym zachować zatrudnienie. Czy jako współpracująca mam w firmie w ogóle jakieś prawa? Co mi Państwo radzą?
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, co wchodziło w skład Państwa majątku wspólnego. W tym zakresie podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r., poz. 1359; w skrócie K.r.o.). Zgodnie z art. 31 § 1 K.r.o.: Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Nadto § 2 precyzuje, że:
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875);
5) środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz. Urz. UE L 198 z 25.07.2019, str. 1) oraz na subkoncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt. 9 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym (Dz. U. poz. 1843) każdego z małżonków.
W dorobku doktryny dominuje pogląd, że wspólnością ustawową małżonków objęte są aktywa majątkowe, co wynika wprost z przepisu, który odnosi się do przedmiotów majątkowych. W ustroju wspólności ustawowej istnieją trzy masy majątkowe, tj. majątek wspólny małżonków i majątki osobiste każdego z małżonków. Do majątku wspólnego znajdują zastosowanie przede wszystkim przepisy prawa rodzinnego z ewentualnością stosowania w drodze analogii przepisów Kodeksu cywilnego. Z kolei do majątków osobistych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z jednoczesnym zastrzeżeniem pewnych odmienności wynikających z art. 33 K.r.o. Należy podkreślić, że chociaż następuje wyodrębnienie prawne tych mas majątkowych, to w praktyce w czasie trwania wspólności ustawowej nie następuje ich wydzielanie i co do zasady stanowią one zwartą całość gospodarczą. Dopiero po ustaniu wspólności następuje rozdzielenie majątków i ich rozliczenie w drodze umowy bądź postępowania sądowego.
Wskazała Pani, że firma wcześniej była prowadzona przez Pani tatę. Natomiast aktualnie zarządza nią małżonek, a Pani jest osobą współpracującą, niemającą wpływu na zarządzenie. Zapewne jest to zatem firma jednoosobowa, tj. małżonek zarządza nią jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Pani natomiast jest w niej zatrudniona na podstawie umowy, czy to umowy o pracę, czy to umowy o współpracę lub też zlecenia. Taka Pani pozycja w ramach prowadzonej firmy niesie ryzyko wypowiedzenia umowy i utraty zatrudnienia tak naprawdę w każdym czasie. Oczywiście, gdy przyczyna wypowiedzenia będzie niezasadna, to będzie Pani przysługiwało odwołanie do sądu. Natomiast jest to związane z postępowaniem sądowym i procesowaniem się. Trzeba zabezpieczyć Pani sytuację już w tym momencie. Dlatego też proponuję Pani dwa rozwiązania problemu.
Pierwszym z nich jest przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, tj. dokonanie spłaty firmy na Pani rzecz. W ten sposób otrzymuje Pani jednorazowo (chyba że co innego będzie wynikało z orzeczenia sądu, orzeczenia zawartego w formie aktu notarialnego) spłatę majątku wspólnego. Minusem takiego rozwiązania jest to, że nie będzie Pani następnie partycypowała w zyskach firmy. Jednocześnie umowa o pracę powinna pozostać, tj. dalej byłaby Pani pracownikiem i otrzymywała wynagrodzenie wskazane na umowie.
Drugim, wydaje się korzystniejszym dla Pani rozwiązaniem jest przekształcenie aktualnej działalności w spółkę, tak aby Pani była wspólnikiem, czyli miała prawo do udziału w zyskach spółki. Taka możliwość polegałaby na przekształceniu aktualnej formy działalności gospodarczej w spółkę, a następnie zakup przez Panią udziałów (otrzymanie udziałów w darowiźnie). Wówczas pozostanie Pani w spółce i będzie miała prawo do partycypowania w zyskach. Również i w takim przypadku Pani umowa o pracę nie zostałaby naruszona.
Maria i Paweł od wielu lat prowadzą wspólnie rodzinną firmę, założoną jeszcze przez ojca Marii. Po rozwodzie Paweł zaproponował, że wykupi udziały Marii, aby mieć pełną kontrolę nad firmą, ale Maria obawia się, że straci zatrudnienie i źródło dochodu. Rozważa, czy nie lepiej byłoby przekształcić firmę w spółkę, gdzie mogłaby pozostać udziałowcem i mieć prawo do zysków.
Anna i Krzysztof mają dobrze prosperującą firmę rodzinną, ale ich małżeństwo zakończyło się rozwodem. Krzysztof, który dotąd zarządzał firmą, zaproponował Annę spłatę jej połowy udziałów. Anna jednak boi się, że po takiej spłacie nie będzie miała wpływu na firmę, którą współtworzyła, i straci stabilne zatrudnienie. Rozważa zatem, czy nie lepiej byłoby pozostać wspólnikiem i mieć stały procent od zysków.
Ewa i Marek po rozwodzie musieli podzielić majątek, w tym rodzinną firmę, którą wspólnie prowadzili. Marek zaproponował Ewie, aby w ramach podziału majątku firma została w jego rękach, a ona otrzymałaby odpowiednią spłatę. Ewa, chcąc jednak zabezpieczyć swoje prawa i udział w zyskach, zaproponowała, aby firma została przekształcona w spółkę, gdzie oboje mogliby być udziałowcami, a ona zatrzymałaby swoją pozycję w firmie.
Podział majątku firmy rodzinnej po rozwodzie wymaga przemyślanego podejścia, które zabezpieczy interesy obu stron. Ważne jest, aby znaleźć rozwiązanie, które nie tylko zapewni sprawiedliwy podział majątku, ale także zagwarantuje stabilność zatrudnienia i możliwość dalszego czerpania korzyści z zysków firmy. Przekształcenie działalności w spółkę lub ustalenie odpowiednich warunków finansowych może być kluczowe dla utrzymania równowagi.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie pism związanych z podziałem majątku firmowego po rozwodzie, które pomogą Ci zabezpieczyć swoje prawa oraz zatrudnienie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
