• Zaktualizowano: 2024-04-27 • Autor: Tomasz Krupiński
Moja była żona 15 lat temu uciekła z przyjacielem za granicę. Posiadamy wspólne mieszkanie (zakupione w czasie trwania małżeństwa), w którym cały czas mieszkam. Niedawno żona wróciła do kraju i chce mnie spłacić lub sprzedać mieszkanie i podzielić się pieniędzmi. Ja to mieszkanie przez 15 lat opłacałem – czynsz, prąd, gaz, media. Jeśli żona wniesie do sądu sprawę o podział majątku, czy sąd może orzec o sprzedaży tego mieszkania nawet wbrew mojej woli?
Zgodnie z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) w związku z art. 567 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) – w zakresie nieuregulowanym w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w temacie działu majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej mają zastosowaniu przepisy o dziale spadku. Zgodnie z art. 684 K.p.c. w związku z art. 567 § 3 K.p.c. – skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi ustala sąd. Przedmiotem podziału w postępowaniu sądowym są zasadniczo składniki majątkowe objęte majątkiem dorobkowym w chwili orzekania. Jeżeli co do części majątku byli małżonkowie dokonali już umownego podziału, te składniki nie są przedmiotem podziału sądowego. Przedmiotem podziału jest także równowartość rzeczy i praw należących do wspólności, jednak zbytych przez jednego z małżonków po ustaniu wspólności. Dokładnie przedmiotem podziału jest wówczas kwota stanowiąca ekwiwalent za rzecz zbytą. Wreszcie do podziału wchodzi też równowartość rzeczy i praw w sposób rozmyślny, że szkodą dla drugiego małżonka, zbytych lub roztrwonionych w czasie trwania wspólności (Komentarz do Kodeksu cywilnego. Tom 2, Jacek Gudowki, Wyd. Praw. W-wa 1999, s.127, 128 t. 12).
Mocą art. 31 § 1 i § 2 pkt 1 i 2 K.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.
W postanowieniu z dnia 5 grudnia 2014 r. Sąd Najwyższy opowiedział się za poglądem, iż przedmiot majątkowy nabyty w jakiejkolwiek części z majątku wspólnego, w braku odmiennej umowy małżonków, wchodzi do majątku wspólnego (III CSK 87/14, LEX nr 1651015). Jednakże w postanowieniu z dnia 2 marca 2012 r. Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, iż zaliczenie określonych przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego nie może się opierać na oświadczeniach małżonków. Jeżeli bowiem małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej, takie oświadczenie nie może wyłączyć skutków z art. 31-33 K.r.o. Nie może tu być decydujące ocena skutków wyrażenia oświadczeń woli, przesłanek tłumaczenia oświadczeń woli, jak również badania zamiaru stron i celu umowy (II CSK 363/11, LEX nr 1211142). Należy jednak odnotować wyraźne poglądy mówiące, iż nie są zabronione przesunięcia majątkowe z majątku wspólnego do osobistego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1991 r., III CZP 76/90, OSNC 1991/10-12/117; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1991 r., III CZP 133/91, OSP 1992/7-8/171). Przy coraz bardziej rozbudowanych stosunkach gospodarczych nie jest wykluczone, a nawet w pewnych środowiskach gospodarczych szeroko rozpowszechnione, iż małżonkowie dysponują znacznym majątkiem osobistym i dokonują wielu transakcji korzystając z tego majątku. W razie wątpliwości należy przyjmować, iż dana rzecz wchodzi do majątku wspólnego, jeżeli została nabyta w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, a nie ma jednoznacznych dowodów, iż nabycie nastąpiło do majątku osobistego.
W oparciu o przywołane przepisy i orzecznictwo można stwierdzić, że Pańska żona jak najbardziej może dochodzić podziału majątku wspólnego, tj. podziału wspólnego mieszkania. Pozostaje kwestia rozliczenia opłat za mieszkanie przez 15 lat. Jeżeli chodzi o opłaty stałe, tj. fundusz remontowy, czy koszty zarządzania nieruchomością, to oczywiście może Pan dochodzić zwrotu połowy wpłaconych kwot. Dotyczy to także opłat za ogrzewanie. Natomiast opłaty związane ze zużyciem energii, wody czy gazu (oprócz stałego abonamentu) obciążają wyłącznie osobę użytkownika.
Podział majątku to żmudny proces. Skoro to Pan mieszka we wspólnym mieszkaniu, więc to Panu by ono przypadło z obowiązkiem spłaty żony. Oczywiście Pan miałby wobec żony roszczenie o zapłatę czynszu za okres tych 15 lat.
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r., III CSK 87/14
4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1991 r., III CZP 76/90
5. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1991 r., III CZP 133/91
Kto ponosi koszty utrzymania wspólnego domu po rozwodzie? Jak rozliczyć opłaty eksploatacyjne ponoszone przez jednego z byłych małżonków przy podziale majątku? Opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
