• Zaktualizowano: 2024-12-22 • Autor: Katarzyna Bereda
Mieszkanie zakupione za 300 000 zł w czasie małżeństwa (ustrój ustawowy małżeński). Mąż z darowizny od dziadków wnosi 90 000 zł, żona z darowizny od taty 30 000 zł, reszta kwoty z majątku wspólnego. W akcie notarialnym nabywają nieruchomość do majątku wspólnego – bez udziałów oraz zapisów co do wnoszonych nakładów. Jak wygląda sprawa podziału mieszkania po rozwodzie? Jak zostanie to rozliczone przez sąd w przypadku sprzedaży mieszkania lub spłaty przez jednego z byłych małżonków? Jakie są możliwości i jak będzie to rozpatrywał sąd? Wartość mieszkania to obecnie 330 000 zł.
Jeżeli są Państwo zgodni, to możecie Państwo dokonać podziału majątku u notariusza – w przypadku braku sporu każdy z Państwa posiada bowiem udział ½ w majątku wspólnym i taki majątek co do zasady można podzielić – niezależne od wniesionych wkładów. Jeżeli jednak jest spór w tym zakresie, mąż uważa, iż poczynił większe nakłady na majątek wspólny przez dokonaną darowiznę, to może on złożyć do sądu rejonowego miejsca położenia nieruchomości wniosek o podział majątku.
Przedmiotem podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami są wyłącznie aktywa tego majątku. Sąd ustala wartość majątku podlegającego podziałowi według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen obowiązujących w chwili zamknięcia rozprawy (postanowienie SN z 11.03.2010 r., sygn. akt IV CSK 429/09). W sprawie o podział majątku wspólnego, po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (uchwała SN z 21.02.2008 r., sygn. akt III CZP 148/07, OSNC 2009). O rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty i z majątku osobistego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, a także rozliczenia nakładów i wydatków dokonanych przez każdego z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego (zob. postanowienie SN: z 7.01.2009 r., sygn. akt II CSK 390/08; z 17.11.2011 r., sygn. akt IV CSK 93/11 i z 13.12.2013 r., sygn. akt III CZP 86/13).
Zgodnie z treścią art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym”. Reguła ta, podyktowana zasadą równouprawnienia małżonków, może zostać jednak zmodyfikowana w uzasadnionych przypadkach. Z art. 43 § 2 K.r.io. wynika, że ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym po ustaniu wspólności może nastąpić wtedy, gdy:
1) zaistnieją po temu ważne powody,
2) małżonkowie w nierównym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego.
Ustawodawca konsekwentnie, tak jak w przypadku obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny unormowanego w art. 27 K.r.io., uznaje pracę przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym za zadośćuczynienie obowiązkom małżeńskim, nakazując uwzględnienie tej pracy przy określaniu ewentualnych nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Z uwagi na powyższe mąż może złożyć wniosek ze wskazaniem nierównych udziałów w majątku lub zwrotu jego nakładów na majątek wspólny, co spowoduje podział nierówny – oczywiście, jeżeli to wykaże. Sposoby podziału nieruchomości są różne, jednak w przypadku podziału majątku zazwyczaj nieruchomość jest przyznawana jednej stronie ze spłatą drugiej.
Zgodnie z treścią art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności”. Ponadto, jak wynika z art. 211 K.c., „każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości”.
Kodeks cywilny wyróżnia trzy podstawowe sposoby zniesienia współwłasności: podział fizyczny rzeczy, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych i podział cywilny (sprzedaż rzeczy wspólnej). Dopuszcza się również (i to bez względu na tryb zniesienia współwłasności) sposoby mieszane, w tym także prowadzące jedynie do częściowej likwidacji współwłasności (zob. na ten temat E. Gniewek, w: System Prawa Prywatnego, t. 3, 2013, s. 713).
Idąc dalej, wskazuję, iż zgodnie z art. 212 § 1 K.c. „jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi”.
Mając na uwadze powyższe, podnoszę, iż jeżeli następuje sądowe zniesienie współwłasności poprzez podział rzeczy, jednak nie jest możliwy podział odpowiadający dokładnie wartości udziałów współwłaścicieli, sąd zasądza dopłaty w pieniądzu. Tak samo spłaty mogą być określone u notariusza – jednak musi to być zgodne stanowisko. Podsumowując, jeżeli nakład męża na majątek wspólny był większy, ma on roszczenie o określenie nierównych udziałów. Sam podział majątku może nastąpić natomiast przez podział fizyczny rzeczy, a jeżeli nie jest to możliwe – przez przyznanie stronie nieruchomości ze stosowną spłatą. Wszystko jednak zależy od Państwa roszczeń w sprawie.
Podział mieszkania na zgodnych warunkach: Małżonkowie zgodzili się na równy podział majątku i ustalili, że mieszkanie zostanie sprzedane. Wartość nieruchomości to obecnie 330 000 zł. Po sprzedaży, każde z nich otrzyma po 165 000 zł, pomimo różnic w wkładzie początkowym z darowizn. Brak dodatkowych roszczeń pozwala na szybkie i sprawne zakończenie sprawy.
Spłata jednego z małżonków: Mąż chce zatrzymać mieszkanie, proponując spłatę żonie. Mieszkanie jest warte 330 000 zł, więc zgodnie z udziałami każdy powinien otrzymać po 165 000 zł. Mąż zgłasza jednak roszczenie o zwrot 90 000 zł z darowizny od dziadków, co sąd bierze pod uwagę. Ostatecznie żona otrzymuje 120 000 zł spłaty.
Roszczenie o nierówny podział: Mąż uważa, że jego wkład w mieszkanie był wyższy (90 000 zł od dziadków), dlatego wnosi o ustalenie nierównych udziałów. Sąd bada, czy istnieją przesłanki do takiego rozliczenia. Jeśli sąd uzna zasadność roszczeń, mąż może otrzymać większy udział w wartości mieszkania, a żona mniejszy, np. 60% dla męża i 40% dla żony.
Podział mieszkania po rozwodzie, mimo że formalnie zakupionego do majątku wspólnego, może być skomplikowany, jeśli jedno z małżonków wnosiło większy wkład finansowy. W takich przypadkach sąd może uwzględnić roszczenia o zwrot nakładów, co może prowadzić do nierównych spłat lub podziału wartości nieruchomości. Kluczowe jest, aby małżonkowie zrozumieli, że każdy przypadek będzie indywidualnie rozpatrywany przez sąd, zależnie od wniesionych dowodów.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie pism procesowych, dostosowane do Twojej indywidualnej sytuacji – szybko, zrozumiale i w przystępnej cenie. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie prawne bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 r., sygn. akt IV CSK 429/09
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 luty 2008 r., sygn. akt III CZP 148/07
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., sygn. akt II CSK 390/08
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
