Odwołanie darowizny po rozwodzie i odzyskanie nakładów na dom żony, kiedy jest możliwe i jak się do tego zabrać?

Odwołanie darowizny wobec pozwu rozwodowego

Dokonanie darowizny wytwarza pomiędzy darczyńcą a obdarowanym stosunek etyczny wyrażający się w etycznym obowiązku wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną, przewidzianą w art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) w postaci prawa odwołania darowizny. Warunkiem tego prawa jest, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Taką kwalifikowaną postać ma dopiero takie zachowanie się obdarowanego, które w świetle istniejących reguł moralnych i prawnych świadczy o tym, że darczyńca odczuwa je wysoce ujemnie (por. wyrok SN z dnia 26.09.2008 r., III CKN 810/00).

Niewdzięcznością jest każde zachowanie obdarowanego, które po rozsądnej ocenie musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Zachowanie to powinno być świadome, nakierowane w zamiarze nieprzyjaznym, cechujące się znacznym natężeniem złej woli. Obdarowany musi mieć świadomość, że swoim zachowaniem wyrządza darczyńcy krzywdę lub szkodę majątkową.

Rażąca niewdzięczność obdarowanego

Na gruncie art. 898 § 1 K.c. za niewdzięczne uznać trzeba każde zachowanie obdarowanego, niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, przy czym, aby zostało uznane za „rażąco niewdzięczne”, musi cechować je znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Dlatego pod pojęciem „rażącej niewdzięczności” mieszczą się przede wszystkim przestępstwa skierowane przeciwko życiu, zdrowiu, czci i godności osobistej, a wreszcie przeciwko majątku darczyńcy. Cechy rażącej niewdzięczności mogą mieć także inne zachowania wysoce nieprzyjazne kierowane bezpośrednio wobec darczyńcy, jak i także w stosunku do osoby jemu bliskiej. W każdym jednak przypadku niezależnie od tego, czy będą to działania, czy zaniechania obdarowanego wymagane jest ujawnienie po jego stronie zamiaru pokrzywdzenia darczyńcy. Decydujące są przy tym nie subiektywne odczucia darczyńcy, lecz obiektywna ocena okoliczności sprawy (por. m.in. wyrok SN z 26.07. 2000r. I CKN 919/98 LEX nr 50820).

Istotne w sprawie jest ustalenie przyczyn rozwodu, czasu, jaki upłynął od darowizny do dnia rozwodu.

Rozliczenie nakładów przy podziale majątku

Co do nakładów na nieruchomość żony – w postaci wybudowania domu – to oczywiście może Pan dochodzić ich rozliczenia w toku sprawy o podział majątku wspólnego lub w osobnym pozwie o rozliczenie nakładów. Wartość nakładów będzie stanowiła różnica między wartością nieruchomości zabudowanej a wartością samego gruntu. W tym wypadku konieczne jest przedstawienie materiału dowodowego w postaci zeznań świadków czy dokumentów, tj. historii przelewów.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2008 r.,sygn. akt III CKN 810/00
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000r. sygn. akt I CKN 919/98