Mieszkanie w domu teściów a podział majątku

Wspólny majątek małżeński

Uprzejmie wskazuję, że podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie stanowi ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809).

Z chwilą zawarcia małżeństwa zgodnie z przepisami ustawy powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Nadto w oparciu o § 2 „do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

Ustrój ustawowy obligatoryjnie powstaje z mocy prawa i nie jest możliwe, aby małżonkowie w drodze umowy ustanowili bądź przywrócili wspólność ustawową. Z reguły przedmiotowy ustrój powstaje z chwilą zwarcia małżeństwa, ale jest też możliwe jego powstanie w późniejszym terminie. Ustawodawca przyjął, że majątek wspólny małżonków tworzą przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, z wyjątkiem tych, które enumeratywnie zaliczane są do majątków osobistych małżonków. Z analizowanej regulacji wynika, że regułą jest, iż o zaliczeniu nabytego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego decyduje czas jego nabycia. Zasadniczo do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej.

Należy podkreślić, że w sytuacjach, kiedy nabycie prawa rozłożone jest w czasie, o przynależności do majątku wspólnego decyduje chwila definitywnego nabycia tego prawa w czasie trwania wspólności ustawowej. Zasadniczo o zaliczeniu danego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego nie decyduje sposób jego nabycia. W konsekwencji przedmioty majątkowe mogą być nabyte w sposób pierwotny albo pochodny, także w drodze czynności prawnej, z mocy samego prawa, na podstawie decyzji administracyjnej, na mocy orzeczenia sądowego bądź wskutek innego zdarzenia.

W kontekście Pani zapytania istotne jest podkreślenie, że przedmioty majątkowe należą do majątku wspólnego niezależnie od tego, czy nabyli je oboje małżonkowie, czy jedno z nich. Dodatkowo jeśli przesłanki nabycia przedmiotu spełnia tylko jedno z małżonków, to nie ma przeszkód, aby nabyte prawo weszło do majątku wspólnego. Wyjątki od tej zasady wynikają z przepisów szczególnych. Dotyczy to np. nabycia nieruchomości przez cudzoziemca.

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

Rozliczenie nakładów na nieruchomość z teściami

Przechodząc do odpowiedzi na zadane przez Panią pytanie, wskazać należy, że nieruchomość, w której Państwo zamieszkują, nie należy do Państwa majątku ani wspólnego ani osobistego. Zatem nieruchomość w żadnym razie nie podlega podziałowi. Nadto z uwagi na to, że nie stanowi ono również majątku osobistego drugiego z małżonków, to nie będzie można zastosować art. 45, zgodnie z którym każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zatem pozostaje Pani rozliczyć nakłady na nieruchomość z teściami. W tym zakresie najlepsze byłoby osiągnięcie porozumienia. Dobrze byłoby również zasięgnąć opinii biegłego rzeczoznawcy, aby wycenił wartość nakładów na nieruchomość i żądać połowy zwroty tej kwoty (druga połowa należy do małżonka).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59