• Zaktualizowano: 2024-08-14 • Autor: Tomasz Krupiński
W momencie ślubu moja żona posiadała mieszkanie spółdzielcze obciążone kredytem spółdzielczym, czyli de facto nie było jej własnością. Przez wiele lat w ramach wspólnoty majątkowej spłacałem to mieszkanie. W pewnym momencie (jakoś 10 lat po ślubie) mieszkanie zostało spłacone i stało się mieszkaniem własnościowym. Czy przy rozwodzie mieszkanie będzie traktowane jako współwłasność, czy jako własność małżonki?
Przez długi czas sytuacja prawna takich lokali była niejasna. W sprawie zachodzi bez wątpienia przypadek surogacji. Surogacja polega na tym, że ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wchodzące pierwotnie w skład określonego majątku nabywane są inne przedmioty, które wchodzą niejako w ich miejsce. Nowo nabyte przedmioty są surogatami tych pierwszych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2000 r. (sygn. akt V CKN 50/00): „Surogacja to zastąpienie jednego składnika majątku osobistego innym składnikiem. Dla przyjęcia, że ma miejsce surogacja, konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze, to samo zdarzenie winno powodować z jednej strony wyjście określonego przedmiotu z majątku osobistego i zarazem powodować nabycie innego przedmiotu majątkowego i po drugie, ten nowy przedmiot musi być nabyty w sensie ekonomicznym kosztem majątku osobistego”.
Bez wątpienia żonie przysługiwało spółdzielcze prawo do lokalu wraz z wkładem. Ten wkład stanowił surogat nabytego później prawa (własnościowego czy odrębnej własności lokalu). Kwestię tę przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 kwietnia 2015 r. (sygn. akt III CZP 13/15): „Prawo odrębnej własności lokalu nabyte na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 201, poz. 1180) przez pozostającego w małżeńskiej wspólności ustawowej członka spółdzielni, któremu przysługiwało stanowiące jego majątek osobisty spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, należy do majątku osobistego tego członka (art. 33 pkt 10 k.r.o.)”.
Reasumując, mieszkanie stanowi majątek osobisty żony. Wpłaty dokonywane przez Pana (Państwo) w trakcie wspólności ustawowej stanowią nakład z majątku wspólnego na osobisty i podlegają rozliczeniu w toku podziału majątku.
Mieszkanie spółdzielcze przekazane w spadku
Anna odziedziczyła mieszkanie spółdzielcze po swojej babci jeszcze przed ślubem z Michałem. Mieszkanie to było obciążone kredytem spółdzielczym, który małżeństwo spłacało przez pierwsze dziesięć lat wspólnego życia. Po spłacie kredytu, mieszkanie stało się własnościowe. Kiedy Anna i Michał postanowili się rozwieść, sąd uznał, że mieszkanie jest majątkiem osobistym Anny, ponieważ nabyła je przed ślubem. Michał mógł jednak domagać się zwrotu części nakładów, jakie poniósł na spłatę kredytu z majątku wspólnego.
Zakup mieszkania spółdzielczego przed ślubem
Kasia kupiła mieszkanie spółdzielcze na kredyt tuż przed ślubem z Tomkiem. Mieszkanie to było obciążone kredytem, który małżonkowie spłacali przez kolejne lata. Po dziesięciu latach kredyt został spłacony, a mieszkanie przekształciło się we własnościowe. Przy rozwodzie sąd stwierdził, że mieszkanie jest majątkiem osobistym Kasi, ponieważ wkład spółdzielczy został wniesiony przed ślubem. Tomek jednak miał prawo do zwrotu połowy kosztów spłaconego kredytu z majątku wspólnego.
Wspólne mieszkanie z wkładem własnym
Magda i Paweł wzięli ślub, gdy Magda była już właścicielką mieszkania spółdzielczego z kredytem. Paweł wspierał finansowo spłatę tego kredytu przez całe małżeństwo. Po spłaceniu kredytu mieszkanie stało się własnościowe. Po rozwodzie, zgodnie z wyrokiem sądu, mieszkanie pozostało majątkiem osobistym Magdy, ponieważ zostało nabyte przed ślubem. Paweł natomiast miał prawo do zwrotu nakładów poczynionych na spłatę kredytu, które poniesione były z majątku wspólnego.
Mieszkanie spółdzielcze, nabyte przed ślubem i obciążone kredytem, który został spłacony w trakcie małżeństwa, pozostaje majątkiem osobistym właściciela. Spłacenie kredytu z majątku wspólnego daje jednak drugiemu małżonkowi prawo do zwrotu poniesionych nakładów przy podziale majątku. Sąd w takich sprawach kieruje się zasadą surogacji, uznając, że nowo nabyte prawo własnościowe jest kontynuacją pierwotnego prawa do lokalu.
Potrzebujesz pomocy prawnej w kwestiach związanych z mieszkaniami spółdzielczymi i podziałem majątku? Skorzystaj z naszych usług online, gdzie oferujemy profesjonalne porady prawne oraz sporządzanie pism na miarę Twoich potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2000 r. sygn. akt V CKN 50/00
3. Uchwala Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2015 r. sygn. akt III CZP 13/15
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
