Jak najszybciej przeprowadzić podział majątku?

Podział majątku w ramach postępowania rozwodowego

Uprzejmie wskazuję, że podstawę prawną do udzielenia odpowiedzi na zapytanie stanowią:

1) ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809), w skrócie K.r.io.;

2) ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r., poz. 1550), w skrócie K.p.c.

Aktualnie pomiędzy Panią a małżonkiem toczy się postępowanie o rozwód. W tym kontekście wskazać należy, że możliwe jest dokonanie podziału majątku w ramach postępowania rozwodowego, gdyż osiągnęliście Państwo w tym zakresie porozumienie. Zgodnie z art. 58 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809) „na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu”.

Zatem dołączając porozumienie w sprawie podziału majątku wspólnego już do pozwu, mogliście Państwo jednocześnie dokonać podziału majątku wspólnego, gdyż w tym zakresie osiągnęliście Państwo kompromis. Natomiast z tego, co Pani pisze, wynika, że za kilka dni odbędzie się rozprawa w sprawie rozwodu, zatem zapewne sąd nie przychyli się do dokonania takiego podziału, twierdząc, że już jest zbyt późno (tj. nie zostało takie roszczenie zgłoszone wcześniej).

Wniosek o podział majątku wspólnego

Zatem trzeba podjąć kroki w celu uregulowania stanu prawnego. Żeby to zrobić jak najtaniej, to niestety trzeba będzie poczekać na uprawomocnienie się wyroku rozwodowego. Jeżeli żadne z Państwa nie wniesie o uzasadnienie wyroku, to stanie się on prawomocny na 8 dzień od dnia, w którym ten wyrok zostanie wydany. Wówczas po uzyskaniu odpisu wyroku (opłata 20,00 zł) będzie można założyć kolejną sprawę w sądzie rejonowym o podział majątku. Do wniosku należy dołączyć porozumienie podpisane zarówno przez Panią, jak i małżonka, w którym to:

1) zgodnie wymienicie Państwo wszystkie składniki majątku wspólnego,

2) wskażecie, że Wasze udziały w majątku wspólnym są równe,

3) wskażecie Państwo, w jaki sposób dzielicie majątek wspólny,

4) wskażecie Państwo na wartość poszczególnych składników majątku wspólnego.

W przypadku gdy jest pomiędzy Państwem zgoda, to opłata od takiego wniosku będzie wynosiła 300,00 zł – zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1144). Zazwyczaj posiedzenie w tego typu sprawie jest bardzo szybko wyznaczane z tego względu, że nie ma pomiędzy stronami sporu i sąd wie, że szybko może załatwić sprawę. Proszę również pamiętać, aby wnosić o wyznaczenie posiedzenia sądu w celu zawarcia ugody sądowej z uwagi na to, że w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość.

Sądowy podział majątku po rozwodzie

Warto, aby wiedziała Pani również, co zrobić w sytuacji, gdy nie dojdzie do porozumienia w przedmiocie podziału majątku wspólnego. Wówczas należy liczyć się z postępowaniem sądowym w sprawie. Postępowanie o dział spadku, które to przepisy stosuje do podziału majątku wspólnego małżonków, zostało uregulowane od art. 680 do art. 689 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

Pierwszym sposobem rozstrzygnięcia sprawy jest zgodny wniosek stron. Jeżeli takiego wspólnego wniosku nie ma, to w takiej sytuacji zastosowanie będzie miał art. 687 K.p.c., zgodnie z którym „w braku podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników, podział majątku będzie rozpoznany według przepisów poniższych”, tj. przepisów wskazanych w K.p.c. Do podziału majątku w takiej sytuacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i § 3 K.p.c.

W pierwszej kolejności sąd będzie nakłaniać do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując sposoby mogące do tego doprowadzić (art. 622 § 1 K.p.c.). Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 2 K.p.c.).

W przypadku, gdy do zgodnego podziału nie dojdzie, to wówczas zastosowanie ma przepis art. 623 K.p.c., zgodnie z którym „Gdy zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne”, tzn. każdemu ze współwłaścicieli przyznaje część nieruchomości.

Sprzedaż lub zniesienie współwłasności nieruchomości

Kolejnym sposobem dokonania podziału jest przyznanie jednemu ze współwłaścicieli całości nieruchomości wraz ze spłatą udziałów pozostałych współwłaściciel. W takiej sytuacji, w przypadku gdy właściciel, który otrzymuje nieruchomość na wyłączną własność, utrzymywał samodzielnie tę nieruchomość, dokonywał na nią nakłady, to może odliczyć wartość poniesionych środków z kwoty należnej do spłaty (musi to być uwzględnione w postanowieniu sądu, aby można było dokonać odliczenia).

W takiej sytuacji zgodnie z art. 624 K.p.c. „Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu. Jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do jej wydania lub opróżnienia przez pozostałych współwłaścicieli pomieszczeń znajdujących się na nieruchomości, określając stosownie do okoliczności termin wydania rzeczy lub opróżnienia pomieszczeń. Określenie terminu wydania nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego lub jej części bądź opróżnienia znajdujących się na niej pomieszczeń następuje z uwzględnieniem interesu społeczno-gospodarczego”.

Ostatnim sposobem dokonania podziału jest sprzedaż rzeczy wspólnej. W takiej sytuacji w postanowieniu zarządzającym sprzedaż rzeczy należących do współwłaścicieli sąd bądź rozstrzygnie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli, bądź też tylko zarządzi sprzedaż, odkładając rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli oraz o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży do czasu jej przeprowadzenia.

Podział majątku u notariusza

Inny sposób, który może być jeszcze szybszy w sprawie, a jest droższy, to dokonanie podziału majątku przed notariuszem. W zasadzie to niezależnie od rozprawy rozwodowej możecie Państwo dokonać podziału majątku wspólnego. W tym celu należy:

1) stawić się w kancelarii notarialnej,

2) jeżeli sprawa będzie miała miejsce przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego, to należy ustanowić rozdzielność majątkową małżeńską,

3) zawrzeć porozumienie (zgodnie z wytycznymi wskazanymi na wstępie) w przedmiocie podziału majątku.

Niestety tutaj wysokość wynagrodzenia notariusza będzie ustalona jako procent od wartości majątku wspólnego, zatem opłaty będą większe niż w przypadku postępowania sądowego. Dlatego też, w przypadku gdy osiągnęliście Państwo porozumienie, rekomendowałabym drogę sądową, gdyż jest tańsza i wbrew pozorom nie trzeba będzie długo czekać na termin rozprawy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59