• Zaktualizowano: 2024-02-20 • Autor: Tomasz Krupiński
Darowizny otrzymane przed zawarciem związku małżeńskiego często rodzą pytania dotyczące ich statusu w kontekście majątku wspólnego małżonków. Czy darowizna, jak na przykład mieszkanie zakupione za środki otrzymane od rodziców przed ślubem, wchodzi w skład wspólnego majątku małżonków, czy też stanowi majątek osobisty jednego z nich? Artykuł ten wyjaśnia zasady, które decydują o klasyfikacji takich darowizn. Bazuje na sprawie pana Mariusza, który jest właścicielem mieszkania zakupionego przez niego przed ślubem na kredyt (kredyt wyłącznie na niego). Wkład własny stanowiła darowizna pieniężna od jego rodziców (spisana stosowna umowa). Planuje on rozszerzyć współwłasność mieszkania na żonę przez dopisanie jej do lokalu. W związku z tym ma do nas dwa pytania. Czy po ewentualnym rozwodzie pieniądze z darowizny (wkład własny) wejdą do majątku podlegającemu podziałowi? Czy wartość niespłaconego kredytu automatycznie będzie odejmowana od kwoty pieniędzy do podziału pomiędzy byłych małżonków (czy nie będzie przypadku, że aby zatrzymać mieszkanie, musi spłacić połowę jego wartości i dodatkowo zostanie z pozostałą częścią kredytu hipotecznego do spłaty)?
Z relacji, którą przedstawia pan Mariusz, wynika, iż jest właścicielem mieszkania zakupionego przez niego przed ślubem, na którego zakup zaciągnął kredyt na swoją osobę. Wkład własny stanowiła zaś darowizna od rodziców.
Darowizna dokonana na rzecz jednego z małżonków stanowi jego majątek odrębny, a więc po rozwodzie nie będzie podlegała podziałowi. Jeśli darczyńca chce, aby darowizna wchodziła w skład majątku wspólnego małżonków, musi być to wyraźnie wskazane w umowie darowizny. W opisywanej sytuacji przedmiot darowizny, który nasz klient otrzymał przed zawarciem związku małżeńskiego, stanowi jego osobisty majątek, a więc jest to część masy majątkowej, którą może tylko on wyłącznie dysponować. Jeżeli w umowie darowizny nie zaznaczono, że przedmiot darowizny wejdzie w skład majątku wspólnego małżonków, to będzie on majątkiem osobistym obdarowanego małżonka i w przypadku rozwodu nie ulega podziałowi. Przedmiotem darowizny mogą być wszystkie prawa majątkowe np. prawo własności, udział we współwłasności, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo suma pieniężna.
Zobacz również: Przepisanie mieszkania po ślubie
Przedmiotową darowiznę pan Mariusz przeznaczył na wkład własny lokalu, który też należał do wyłącznie do niego jako majątek kawalerski. Skonsumowana więc wyraźnie została na poczet jego mieszkania, stąd rozszerzenie wspólności na ten lokal spowoduje też rozszerzenie na nakłady na ten lokal. To jest moje stanowisko, chyba że pan Mariusz wyraźnie to zaznaczy w umowie notarialnej rozszerzającej wspólność majątkową.
Pan Mariusz spłaca kredyt z majątku wspólnego (m.in. z zarobków uzyskanych w trakcie trwania małżeństwa). Jego żona więc w razie podziału majątku mogłaby żądać zwrotu połowy tej kwoty jako nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty pana Mariusza (nieruchomość na ten czas należąca wyłącznie do niego).
Podstawą takich rozliczeń byłby art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:
„§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego”.
Zobacz również: Dopisanie żony do gospodarstwa rolnego
Jeżeli więc autor pytania rozszerzy wspólność na przedmiotową nieruchomość, to moim zdaniem obejmie ona także wszelkie nakłady przez tym rozszerzeniem poniesione na tą nieruchomość, chyba że inaczej postanowi. Dojdzie do dopisania żony do mieszkania.
Wartość niespłaconego kredytu automatycznie będzie odejmowana od kwoty pieniędzy do podziału pomiędzy byłych małżonków. Sąd bowiem w razie podziału majątku, przyznając np. mężowi nieruchomość, odejmie od wartości rynkowej nieruchomości kwoty pozostałego do spłaty kredytu i zobowiąże go do spłaty tego kredytu do banku. Np. nieruchomość warta 200 tys. zł, kredyt pozostały do spłaty 100 tys. zł. Sąd, przyznając nieruchomość panu Mariuszowi, nakaże mu spłacić resztę kredytu oraz spłacić małżonce 50 tys. zł - (200 - 100): 2 = 50.
Zobacz również: Współwłasność mieszkania
Przypadek Katarzyny i Tomasza
Katarzyna przed ślubem otrzymała od swoich rodziców darowiznę w postaci mieszkania. Kiedy po kilku latach małżeństwa doszło do rozwodu, Tomasz próbował domagać się podziału wartości tego mieszkania jako części majątku wspólnego. Sąd jednak uznał mieszkanie za majątek osobisty Katarzyny, ponieważ zostało nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego, a umowa darowizny nie wskazywała, by miało wejść w skład majątku wspólnego.
Historia Anny i Michała
Anna w trakcie trwania małżeństwa otrzymała spadek po zmarłej ciotce, który obejmował dom wraz z działką. Ponieważ spadek został jej przyznany indywidualnie, w przypadku rozwodu nie wchodził w skład majątku do podziału. Michał, chociaż wspólnie z Anną ponosił koszty utrzymania domu, nie mógł rościć pretensji do tej nieruchomości, która zgodnie z prawem stanowiła majątek osobisty Anny.
Sytuacja Magdy i Jakuba
Magda przed ślubem kupiła mieszkanie, na które częściowo składały się środki otrzymane w formie darowizny od jej dziadków. Po ślubie z Jakubem obydwoje wspólnie spłacali kredyt mieszkaniowy, który Magda zaciągnęła jeszcze przed ich małżeństwem. Gdy doszło do rozwodu, Jakub domagał się części wartości mieszkania. Sąd jednak uznał, że podstawą do podziału może być jedynie wartość nadwyżki zainwestowanej w mieszkanie z majątku wspólnego, a nie całość wartości nieruchomości, która była majątkiem osobistym Magdy przed małżeństwem.
Darowizny otrzymane przed zawarciem związku małżeńskiego zazwyczaj pozostają majątkiem osobistym obdarowanego małżonka i nie podlegają podziałowi przy rozwodzie, chyba że umowa darowizny stanowi inaczej. Dopisanie żony jako współwłaściciela domu jest oczywiście możliwe i dla wielu par oczywiste.
Potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej dotyczącej darowizn i majątku małżeńskiego? Skorzystaj z naszych usług on-line i otrzymaj pomoc od doświadczonych prawników. Opisz swój problem na formularzu umieszczonym poniżej.
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Chcesz włączyć do majątku wspólnego nieruchomość nabytą przed ślubem, ale masz wątpliwości? Jak będzie wyglądał podział majątku w przypadku rozwodu? Chcesz poradzić się prawnika, opisz nam swój problem i zadaj pytania wypełniając formularz poniżej ▼▼▼.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
